ÖTV Nedir, ÖTV Hesaplama Nasıl Yapılır?

ÖTV Nedir, ÖTV Hesaplama Nasıl Yapılır?

Açılımı Özel Tüketim Vergisi olan ve çoğunlukla ÖTV olarak kısaltılarak kullanılan bu vergi türü, yaygın biçimde hayatımızda bulunan bir tüketim vergisidir. Bu yazımızda ÖTV nedir, hangi ürünlerde ÖTV uygulanır, ÖTV mükellefi kimlerdir gibi sorulara yanıtlar veriyoruz. Belirli mal ve ürünler üzerinden alınan bir harcama vergisi olan ÖTV, 2002 yılından beri alınmaktadır ve sosyal fayda sağlama amacı güder. Bu yazımızda detaylı olarak ÖTV nedir, kimler ÖTV ödemekle yükümlüdür, kimler bu vergiden muaftır ve araç ÖTV hesaplama nasıl yapılır, birlikte öğreneceğiz.

ÖTV Nedir?

Özel Tüketim Vergisi veya kısaltılmış haliyle ÖTV, belirli mallar ve ürünler üzerinden alınan bir harcama vergisi türüdür. Bu vergi türü, 2022 yılına Avrupa Birliği ile uyum çerçevesinde gerçekleştirilen kanun değişiklikleri sonucu hayatımıza girmiş ve 4760 sayılı Kanun ile kabul edilmiştir. Lüks mallarla birlikte çevreye ve insan sağlığına zararlı mallara uygulanan ÖTV'nin detaylı olarak hangi mal ve ürünlere uygulandığına yakından bakalım.

ÖTV Hangi Ürünlere Uygulanır?

Özel tüketim vergisi, 4760 sayılı Kanuna ekli dört ayrı listede yer alan mallar veya ürünler üzerinden tek seferde alınmakla birlikte genellikle aşağıda gruplandırılan mallara uygulanmaktadır:

• Motorlu taşıtlar, mücevher, kürk, beyaz eşya gibi lüks tüketim ürünleri
• Tütün mamulleri ve alkollü içecekler gibi insan sağlığına zarar ürünler
• Fosit atık, benzin, kömür gibi çevreye zarar veren ürünler

Kimler ÖTV Ödemekle Yükümlüdür?

ÖTV kapsamına giren mallar, sayılı listeler halinde dört gruba ayrılır. 1 sayılı liste petrol ürünleri ve türevlerini, 2. sayılı liste taşıt araçlarını, 3 sayılı liste kolalı gazozları, alkollü içecekleri ve tütün mamullerini, 4 sayılı liste ise genel olarak lüks mal kategorisinde kabul edilen malları içerir. ÖTV Kanununun 4. maddesine göre ÖTV mükellefleri, yani bu vergiyi ödemekle yükümlü olan kişiler aşağıdaki gibi sıralanır:

• 1, 3 ve 4 sayılı tarifelerdeki mallar ile 2 sayılı tarifedeki mallardan kayıt ve tescile tabi olmayanları imal, inşa veya ithal edenler ile bu malların müzayede yoluyla satışını yapanlar
• 2 sayılı tarifedeki mallardan kayıt ve tescile tabi olanlar için; motorlu araç ticareti yapanlar, kullanmak üzere ithal edenler veya müzayede yoluyla satışını yapanlar.

ÖTV Muafiyeti ve Şartları Nelerdir?

Özel tüketim vergisi muafiyetine ve şartlarına değinmeden önce ÖTV muafiyetinin ne olduğundan bahsetmek gerekir. ÖTV muafiyeti, vücudunda raporla belirlenmiş halde belirli oranda engel olan vatandaşların yararlanabileceği bir haktır. ÖTV muafiyeti alabilmek ve ÖTV muafiyeti hesaplaması yapabilmek için belli kriterlerin karşılanıyor olması gerekir. Engellilik durumunun belirli bir oranda olması ve bunun bir sağlık raporu ile kesinleştirilmiş olmasının yanı sıra ortaya çıkan iki durumun da sağlanması gerekir: Birinci durumda raporla belirlenmiş olan engel durumu yüzde 90'ın üzerindeyse kişi zaten tamamen ÖTV'den muaf sayılacak ve bu şekilde araç satın alabilecektir. Buna ek olarak kişinin zihinsel bir engeli varsa, alınacak araç için önce bir vasi tayin edilmesi, ardından ise araç alımı için bir izin davası açılması gerekir. İkinci durumda ise raporla belirlenmiş engel oranı yüzde 90'ın altındaysa ve söz konusu engel ortopedik bir engelse, kişi yine ÖTV muafiyetinden yararlanabilir. Bununla birlikte satın alınması planlanan aracın belli tertibatlarla güncellenmesi beklenir. Kişinin engel durumuna bağlı olarak sürüş sistemi üzerinde değişiklikler yapılarak araç kullanımını kolaylaştıran, konforlu ve güvenli hale getiren aparatlar eklenmelidir. Bahsettiğimiz sağlık raporu üzerinde bu konuya dair tüm şartların belirtilmesi ve ona göre ehliyetin, belirlenen şartların kodlarıyla güncellenmesi istenir. Burada belirtmekte fayda vardır ki her iki durumda da ÖTV muafiyeti ile araç alımı yapılabilir.

ÖTV Nasıl Hesaplanır?

Araç ÖTV oranları hesaplama işlemi sırasında baz alınan kriterler vergisiz satış tutarları ve araçların silindir hacimleridir. Sıfır araç ÖTV hesaplama için basit bir örnekle bu hesaplamayı yapabilir ve ÖTV'nin nasıl hesaplandığını daha net bir şekilde anlayabiliriz. Satın almayı istediğiniz sıfır aracın vergi matrahının, başka bir deyişle vergisiz satış tutarının 200.000 olduğunu ve aracın silindir hacminin 1600 cm³’ten küçük olduğunu varsayalım. Bu durumda devletin belirlediği ÖTV oranı yüzde 50'dir.

Ödenmesi Gereken ÖTV Tutarı: 200.000 TL x %50 = 100.000

ÖTV Dahil Araç Tutarı: 200.000 + 100.000 = 300.000

Elbette bu hesaplamanın akabinde yeni araç satın almak isteyen kişilerin en çok merak ettiği rakamlar, güncel ÖTV oranları oluyor. Bu bağlamda 2025 yılı için yeni ÖTV matrah düzenlemesinde ortaya çıkan güncel oranlar şu şekildedir:

• Motor silindir hacmi 1600 cm³’e kadar olan; ÖTV matrahı 184.000 TL’yi aşmayan araçlarda %45, ÖTV matrahı 184.000 TL - 220.000 TL arasında olan araçlarda %50, ÖTV matrahı 220.000 TL - 250.000 TL arasında olan araçlarda %60, ÖTV matrahı 250.000 TL - 280.000 TL arasında olan araçlarda %70, ÖTV matrahı 280.000 TL üzeri olan araçlarda %80'dir.
• Motor silindir hacmi 1600 cm³ ile 2000 cm³ arası olan; ÖTV matrahı 170.000 TL’ye kadar olan araçlarda %130, ÖTV matrahı 170.000 TL’yi üzeri olan araçlarda %150'dir.
• Motor silindir hacmi 2000 cm³’ten fazla olan ve sınırsız tutarda ÖTV matrahı olan araçlar için ise %220 ÖTV uygulanır.

Buna ek olarak engelli vatandaşların ÖTV’siz araç alımındaki 2025 ÖTV limiti 2.290.200 TL’ye yükseltilmiştir.

ÖTV Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

ÖTV indirimi araç fiyatlarını düşürür mü?

ÖTV indirimi, satın alım esnasında karşılanması gereken toplam maliyeti düşürür. Aracın vergisiz fiyatı üzerine ÖTV oranı ve KDV oranı ile hesaplanan eklenerek alınır; bu noktada eğer ÖTV oranı düşük olursa ve gündemde indirim söz konusuysa, satın alınan taşıt için karşılanacak toplam masraf da düşmüş olur. Araç marka ve modeline göre değişen vergisiz fiyatlar üzerinden hesaplama yapılabilir.

ÖTV muafiyeti olan aracı kimler kullanabilir?

Eğer engeli yüzde 90’ın üzerinde olan kişinin genel durumu araç kullanmaya müsaitse ÖTV muafiyeti olan aracını kullanabilir. Bununla birlikte engelli araç sahibinin durumunun müsait olmaması durumlarında engelli kişinin eşi, aynı il sınırlarında ikamet eden birinci dereceye kadar kan ve sıhri hısımları ile kardeşleri, noterce düzenlenmiş iş akdine bağlı olarak istihdam edilen B sınıfı ehliyet sahibi olan bir sürücü, tarafından kullanılabilecektir. Yine bu durumda özel şoför tutmak da bir seçenektir. Öte yandan engellilik oranı yüzde 90'ın altında olan kişiler, otomobilde engellerine yönelik herhangi bir düzenleme yapmazlarsa bu muafiyetten yararlanamazlar. Bu durumda engelli raporu ile satın alınan aracın bir başkası tarafından kullanılması durumunda ÖTV muafiyeti devreye girmemektedir.

ÖTV indirimli olarak alınan araç satılabilir mi?

ÖTV indirimi ile satın alınan araçlar, 2024 yılında Özel Tüketim Vergisi Kanunu’nda yapılan değişikliğe göre satın alındıktan sonra 10 yıl süreyle satılamama şartı getirilmiştir. Buna göre aracın satılabilmesi için 10 yılının dolmuş olması gerekmektedir.

Şehit ailelerine ÖTV muafiyeti sağlanır mı?

Araçlarda ÖTV muafiyetinden şehit aileleri de yararlanabilir, ancak bu durumda ÖTV'siz araç satın alabilmek için satın alacak kişinin şehidin birinci dereceden yakını olması şartı aranmaktadır.